Ik ben het aan het uittypen. Deel 1:
Wie is de Mol-baas zwaait af
Eindredacteur en geboren Fries Anton Jongstra (46) neemt na veertien jaar 'mollen' afscheid van de hitserie 'Wie is de Mol?'. Nu kan het. De Televizierring is binnen.
Arme kandidaten van 'Wie is de Mol'. Ze zitten in een sneeuwbol die telkens door elkaar wordt geschud. Mol-baas Anton Jongstra bedacht dertien jaar lang opdrachten, liet het op de meest onverwachte momenten sneeuwen en zorgde er steevast voor dat de deelnemers verdronken in hun eigen Intriges.
Behangen met portofoons, koptelefoons en andere attributen, beschouwde hij jaar in jaar uit stoïcijns alle commotie bij de spelers.
"Je kijkt naar ze als een bioloog naar insecten onder een glaasje."
Geamuseerd: "O?" Later: "Ik wil drama. Ik weet nog dat de molkandidaten in serie acht van het hoogste gebouw in Thailand moesten abseilen. De toren was zo ver-schrik-ke-lijk hoog. Je weet dat een aantal deelnemers dan denkt: O God, dat doe ik niet, dat durf ik echt niet. Dus vertel je ze dat er vier mensen moeten abseilen. De rest mag gewoon boven blijven.
Tevreden: "O, o, o, wat zijn de mensen met hoogtevrees dan blij. Dan plant je opluchting. Maar daarna doe je de groep die naar beneden gaat een aanbod. Als zij de anderen die boven zijn gebleven, uiteindelijk toch naar beneden lullen, krijgen ze 10.000 euro.
Jongstra zwijgt even. "Wat krijg je dan?" Eerst is er angst bij de mensen die niet durven, daarna opluchting en daarna raken ze verstrikt in het gevoel dat ze toch over de rand moeten."
Daar geniet je van?
"Natuurlijk. Maar ik vind mezelf geen sadist, eerder een psycholoog. De Mol is een sociaal experiment, je stopt een groepje mensen in een snelkookpan. En wat de Mol me heeft geleerd is dat groepen voorspelbaar zijn. Mensen laten zich regeren door angst, door eigenbelang, door het verlangen om te winnen.
Jongstra maakte dertien molseizoenen. Alleen aan serie vier werkte hij niet mee. En door de jaren heen leerde hij op het spel vertrouwen. "Je moet niet te veel sturen. Je moet juist loslaten."
Nooit, echt nooit was hij spijtig over het vertrek van een deelnemer. Nooit ook was hij teleurgesteld als een opdracht anders ging dan gedacht. "Ik vertrouwde er met regisseur Rick McCullough op dat het geweldig, fucking briljant zou worden."
En nu stopt hij ermee. Jongstra heeft een eigen, nieuw programma bedacht dat hij voor BNN gaat maken. "Het wordt een avontuurlijke serie. Met Bekende Nederlanders die op reis gaan en met opdrachten ook. Er zit alleen geen mol in, maar wel een ander element waardoor mensen er hopelijk net zo verslingerd aan raken.
Alweer met BN'ers? Wanneer stopt die hype?
"Die vraag krijg ik vaker. Vooral van onbekende mensen die aan de Mol mee willen doen. Dan zeg ik dat het publiek Bekende Nederlanders wil zien."
Met een sardonisch glimlachje: "Maar het kan natuurlijk ook dat Onbekende Nederlanders gewoon te saai zijn. Pas als er meer BN'ers dan niet BN'ers zijn, komen we er waarschijnlijk weer vanaf. De televisie is een zichzelf in stand houdend gedrocht geworden."
Volgend jaar maart komt zijn nieuwe serie op televisie, aansluitend op de vijftiende Mol-reeks waar hij niet meer aan meedoet.
De Mol is eredivisie, straks begin je weer op nul.
"Eredivisie? De Mol zit al jaren bij de top 5 van de Champions League. En nu moeten we met het nieuwe programma eerst maar weer landskampioen zien te worden."
De Mol is zijn kind. Een kind dat hij los moet laten. "Twee weken geleden, toen ik mijn vertrek net had aangekondigd, voelde dat als rouw, als afscheid nemen, en het tegelijk niet willen. Maar nu is het een opluchting."
Want diep in zijn hart wil Jongstra niks liever dan nieuwe eigen programma's bedenken en uitvoeren. "Maar dat is een lange weg", zegt hij. "Je moet ideeën verkopen, en dat is best moeilijk."
Hij trekt een uitdrukkingsloos gezicht. "Dan zit je tegenover een programmabaas die zo kijkt." Hij slaat zijn armen strak over elkaar. "Tegenover iemand die er zo bij zit. En als jij vertelt over een wending in jouw nieuw bedachte programma, zegt een omroepbaas niet: "O ja? En dan?" Zo iemand kijkt je aan en zwijgt. Afschuwelijk. Omroepmensen zijn vergelijkbaar met huizenkopers die niet gretig willen overkomen."
