Belg promoveert in Sus- en Wiskunde
Door onze correspondent Joris van Poppel
Zeven jaar lang boog hij zich over de stripverhalen van het populairste stripduo van België. Nu is Pascal Lefèvre de eerste doctor in de 'stripologie'.
"Kijk", zegt hij, vliegensvlug wijzend op plaatjes in een oud Suske en Wiske-album. "Iedere tweede strook eindigt in een spanningsmoment. Een boem, een vraagteken, schrik of een blik buiten het plaatje. Dat brengt vaart in de albums en was essentieel voor de stroken in dagbladen. Je wilt verder lezen."
Lefèvre, 40 jaar, kan uren over strips vertellen. Zeven jaar lang bestudeerde hij de best verkopende strip van België. Sinds een week mag hij zich doctor noemen, officieel in de sociale wetenschappen, officieus in de stripologie.
Lefèvre concentreerde zich op de eerste 71 verhalen (1945-1971), omdat tekenaar Willy Vandersteen zijn geesteskinderen daarna volledig toevertrouwde aan Paul Geerts. Anders dan tegenwoordig zaten de Suske en Wiske-albums in de jaren 50 en 60 boordevol kritiek op de actualiteit. ,,Vandersteen leverde zijn stroken vaak pas enkele uren voor de deadline bij de krant in'', zegt Lefèvre. ,,Daardoor kon hij actueel zijn. Tegenwoordig worden de albums lang op voorhand getekend en gekleurd.'' Over de kwaliteit van de afgelopen jaren laat hij zich liever niet uit.
,,Wacht'', zegt de stripfanaat, terwijl hij naar zijn werkkamer snelt om terug te komen met een tweekleuren versie van De Stalen Bloempot. ,,Een adembenemend album.'' Suske en Wiske belanden er op het eiland Amoras, waar een bittere strijd woedt tussen de koning - die een kathedraal wil bouwen - en de politici - die een toren van Babel willen. Een duidelijke verwijzing naar het toenmalige België, dat tot op het bot verdeeld was over de positie van de eigen collaborerende katholieke koning. ,,Vandersteen stak zijn mening niet weg'', zegt Lefèvre. ,,Hij steunde de monarchie. Politici, dat waren babbelaars. Op Amoras wint de koning het referendum, er komt een kathedraal.''
Een rechtse rakker, zo wordt de productieve Vandersteen wel omschreven. ,,Niet helemaal waar'', zegt Lefèvre. ,,Al waren hijzelf en alle stripuitgevers katholiek, in de albums is daar weinig van terug te vinden. In het begin heeft Wiske nog wel een kruisbeeldje boven haar bed, maar ze gaat bijvoorbeeld zelden bidden. De feeën en heksen maken de avonturen eerder heidens.'' 'Pacifistisch', noemt Lefèvre de tekenaar. Vooral in de jaren 60 verzet Vandersteen zich tegen de wapenwedloop tussen de VS en de Sovjet Unie. En tegen de Vietnam-oorlog. De Dulle Griet eindigt met Vietnamese kinderen die vluchten voor een bommenregen. Wiske laat haar traditionele afsluitende knipoog achterwege en bedekt beschaamd haar gezicht. ,,De albums worden in die tijd emotioneler en sarcastischer'', zegt Lefèvre. ,,Zo wordt Lambik in De Poenschepper een kille manager verblind door geld.''
Lefèvre ontdekte ook de nodige foutjes. Deuren die bijvoorbeeld eerst links, daarna rechts in de muur zitten. ,,Dat mag in strips'', zegt hij. ,,Het valt nauwelijks op.'' Ook merkte hij dat Vandersteen het befaamde beginrijm in de titels pas na jaren begon toe te passen. ,,Paul Geerts is dat pas echt vaak gaan gebruiken.''
Nog een ontwikkeling: Sidonia, Lambik en de andere helden gingen steeds netter - lees: minder Vlaams - spreken. Tot in 1963 verscheen er van elk album een Vlaamse en een Nederlandse versie. In dat jaar opent De Nerveuse Nerviërs met een memorabele uitspraak van 'Sidonie' tegen Lambik: ,,Van nu af aan spreken we beschaafd Nederlands en daarom wil ik voortaan Sidonia heten.''
Vandersteen een kunstenaar? Lefèvre twijfelt. De tekstballonnetjes die Vandersteen als eerste in Europa gebruikte, waren in Amerika al langer in gebruik. Ook andere ideeën haalde hij uit Amerika. Zo lijkt de broodmagere Sidonia op Popeye's vriendinnetje Olijfje en doet spierbundel Jerom aan een Amerikaanse stripheld denken. ,,Ook het kuifje van Suske komt bekend voor'', zegt Lefèvre. ,,En in de Kuifje-albums zit ook een professor zoals Barabas. Toch maakte zijn mix van spanning, humor, actualiteit en familie-setting zijn werk uniek. Sommige albums zijn ware kunstwerkjes. Vandersteen tekende een fantastisch tijdsdocument.''
(bron: AD - 14-10-2003)